लोकतन्त्र, कांग्रेस र गगन थापा !

भुवन भट्टराई, ओखलढुंगा । नेपालको इतिहासमा “लोकतन्त्र” शब्द केवल शासन प्रणाली होइन, एउटा भावना हो । एउटा लामो संघर्षको गाथा हो, जसले हजारौं नेपालीका रगत, आँसु र बलिदानमा सिञ्चिएको छ। यो केवल मतपेटीमा सीमित कथा र अधिकार मात्रै होइन, यो सपना, साहस र सुनौलो आधुनिक नेपालको यात्राको इतिहास हो। र यस यात्राको केन्द्रमा एक पार्टी छ त्यो हो नेपाली कांग्रेस, जनजनको कांग्रेस नेपाल र नेपालीका लागि नेपाली कांग्रेस ।

जसले “जनताको शासन, जनताकै लागि” भन्ने दर्शनलाई नेपाली भूमिमा रोप्यो। तर समयको धुलोले त्यो दर्शन धुम्मिँदै गएको छ। आज जब लोकतन्त्र बोलीमा बाँच्छ र व्यवहारमा मर्छ, त्यो बेला केही नामहरू फेरि सम्झनामा आउँछन् तीमध्ये एउटा मुर्धन्य नाम हो गगन कुमार थापा।

नेपालमा लोकतन्त्र केवल २००७ सालको आन्दोलनमा जन्मिएको थिएन, यो त दशौं वर्षअघि जन्मिएको चाहना थियो। जहाँ जनतालाई आफ्नै आवाज, अधिकार र स्वाभिमान चाहिएको थियो। बीरहरू बन्दूक लिएर पहाड चढे, विद्यार्थीहरूले क्याम्पसमा नारा लगाए, कृषक र मजदुरहरूले श्रमको मूल्य मागे र हड्ताल गरे । त्यो आवाजलाई एउटा रूप दिने काम नेपाली कांग्रेस ले गर्‍यो।

बिपी कोइरालाले भनेका थिए ।

“लोकतन्त्र भनेको विचार हो, जसमा असहमतिको अधिकार सुरक्षित रहन्छ।” त्यो विचारले देशलाई चेतनाको ढोका खोलिदियो।
तर इतिहासको यात्रामा यो विचार कहिले नारा बन्यो,
कहिले सत्ता प्रवेशको सिँढी। कांग्रेस भित्र नै आन्दोलनका आदर्शहरू कहिले कहिले अन्तरद्वन्द्वको भुसीभित्र हराइरहेका देखिन्छन्।

लोकतन्त्रको विश्व विद्यालय हो कांग्रेस। कांग्रेसलाई धेरैले “लोकतन्त्रको स्कूल” भन्छन्। किनकि यही पार्टीले नेपाली जनतालाई आन्दोलन, सहमति र संस्थागत राजनीतिका पाठ पढाएको थियो । तर अहिले त्यो विद्यालयमा असल विद्यार्थीहरु भन्दा सुविधा खोज्ने विद्यार्थीहरु बढी छन्।

आन्दोलनको संस्कार सत्ता संस्कारमा रूपान्तरण भएको छ। पार्टीका बैठकहरूमा विचारभन्दा पद बलियो छ, तर गगन थापा जस्ता केही आत्माहरूले अझै त्यो विद्यालयमा “लोकतन्त्रको मौलिक पाठ” पढाइरहेका छन्।

गगनले पटक–पटक भनेका छन् “पार्टी मेरो घर हो, तर यो घर सफा गर्न डराउनु हुँदैन।” यो वाक्य साधारण लाग्न सक्छ, तर राजनीतिक संस्कृतिमा यो क्रान्तिकारी चेतना हो। किनकि आफ्नो घरभित्रै सुधारको कुरा गर्नु सर्वाधिक कठिन कुरा हो।

गगन थापा नयाँ पुस्ताको आवाज हुन गगन थापा केवल नेता मात्रै होइनन् उनी एक धारणा हुन् त्यो धारणा जसले भन्छ,“राजनीति सेवा हो, शोभा होइन।” फोहोरको थुप्रो देखेर भाग्ने होइन सफा गर्न पस्ने हो। नेताले गल्ती गरे जोगाउने होइन थुन्ने हो शक्तिशाली होस् वा कमजोर।

उनको बोलीमा आक्रोश हुन्छ तर गहिराइ पनि हुन्छ। उनको भाषणमा उत्साह हुन्छ तर विवेक पनि। गगनको लोकप्रियता केवल उमेरले होइन, विचारले जितेको हो। उनले युवालाई राजनीति नघृणा गर्न सिकाएका छन्, बरु राजनीति नै परिवर्तनको बाटो हो भनेर बुझाएका छन्। उनले बारम्बार संसददेखि सडकसम्म देश पार्टी सुधार र प्रणालीगत परिवर्तन को कुरा उठाएका छन्। त्यसैले उनी केवल कांग्रेसी होइनन्, लोकतान्त्रिक आत्माको प्रतिनिधि हुन्।

कहिले कहिले गगन थापा र कांग्रेसबीचको सम्बन्ध
पिता–पुत्र जस्तो लाग्छ। जहाँ पिता पुरानो मूल्यमा अडिएको र पुत्र नयाँ सोच लिएर ढोका ढकढकाइरहेको छ। पुर्खाले बनाएको घरमा माया त छ तर भित्तामा चिरा पनि छन्। गगनले ती चिरा देखेका छन्, तर उनी घर भत्काउन चाहँदैनन्, बरु नयाँ रङ, नयाँ आधार र नयाँ खम्बा थप्न चाहन्छन्। त्यो नै उनको अद्भुत विशेषता हो। उनी विद्रोही हुन्, तर विध्वंशकारी होइनन्।

उनी आलोचक हुन् तर विपक्षी होइनन्। उनी सुधारक हुन्,यथास्थितिवादि होइनन्। उनि भन्छन् कांग्रेसले फेरि जनताको मन जित्नुपर्छ, पद र चुनाब मात्रै होइन। लोकतन्त्रको आत्मा हराउँदै छ आजको नेपालमा लोकतन्त्रको रूप त बाँकी छ,तर आत्मा थाकेको छ। मतदान उत्सव जस्तो देखिन्छ,तर मतदाता निराश छन्।राजनीति प्रतिस्पर्धा होइन,बचाउ खेल जस्तो बनेको छ। त्यही निराशाबीच गगन थापा जस्ता केही मानिसहरूले जनतालाई फेरि आशा दिएका छन्।

उनले संसदमा बोल्दा जनताको आवाज सुन्न पाइन्छ, उनले सडकमा उभिँदा आन्दोलनको गन्ध आउँछ, उनले लेख्दा राजनीतिमा आत्मा फिर्ता आएको महसुस हुन्छ। त्यो कारणले धेरै युवाहरू कांग्रेस भन्दा अघि गगन लाई चिन्छन्। किनकि उनी केवल दलको नेता होइनन्,एक आन्दोलनको रूपान्तरण हुन् लोकतन्त्रको प्रतिक हुन।

आजको पुस्ता विचारशील छ,तर भ्रमित पनि छ। तिनीहरू परिवर्तन चाहन्छन् र दिशा खोजिरहेका छन्। त्यो पुस्तालाई यदि कसैले विश्वास दिलाउन सक्छ भने त्यो जनताको प्रिय नेता गगन थापा जस्ता नेताले मात्रै सक्छन्। किनकि उनीहरूले आश्वासन होइन,
संवेदना र व्यवहारिकता देखाएका छन्।

उनले हरेक भाषणमा पार्टिका युवालाई भनेका छन्। तपाईं राजनीति नछोड्नुहोस् राजनीति गलत हातमा पर्‍यो भने देश फेरि अँध्यारोमा जान्छ। यो सन्देश आजको पुस्ताको आत्मा बनिरहेको छ। लोकतन्त्र बचाउने लडाइँ केवल चुनाव जित्ने होइन,चेतना जगाउने हो। र त्यो लडाइँ गगन थापा पार्टीमा एक्लै पनि लडिरहेका छन्।

कांग्रेसको भविष्य सुधार वा समाप्ति बिच आसाको बिज गगनले मात्रै छर्न सक्छन्। आज कांग्रेस crossroads मा उभिएको छ। एकातिर ऐतिहासिक गौरव छ, अर्कोतिर देश र पार्टीको आन्तरिक जर्जरता। यदि कांग्रेसले फेरि जनताको मुटु छुने राजनीति गर्न नेता छानेर नेतृत्व दिन सक्यो भने, नेपालको लोकतन्त्र बलियो हुनेछ। तर यदि सत्ता सम्झौता र समूहगत लाभमै अडियो, गगन जस्ता नेताको नेतृत्व सहि उपयोग गर्न सकेन भने यो पार्टी केवल पुराना नेता, पार्टीको ईतिहास,झण्डा र चिन्ह सम्झनाको प्रतीक बन्नेछ।

गगन थापा जस्ता नेताहरूले कांग्रेसलाई फेरि “विचार र जनताको पार्टी” बनाउन सक्ने सम्भावना बोकेका छन्। तर त्यो सम्भावना साकार पार्न, पार्टीले आफ्नो पुरानो संरचना, सोच र शैली बदल्नैपर्छ। विपीको आदर्श र आधुनिक सोचबीच एउटा नयाँ पुल निर्माण गर्नैपर्छ।

(लेखक भट्टराई लिखु गाउँपालिका- ५ यसम ओखलढुंगाका हुन)